Trên ngọn đồi thấp thuộc phường Hiệp Thành, TP Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương có một khu lăng mộ cổ quy mô lớn. Do các tư liệu lịch sử không còn, ngày nay người dân địa phương không ai biết khu mộ của ai, được hình thành khi nào. Những gì còn lại cho thấy khu mộ là một quần thể kiến trúc kiểu phong kiến được xây dựng công phu. Một số nguồn tin cho rằng, khu mộ bị lãng quên này thuộc về ông Trần Văn Lân (một người giàu nhất tỉnh Thủ Dầu Một xưa, nay là tỉnh Bình Dương).
Trên một ngọn đồi thấp tại KP 5, phường Hiệp Thành, TP. Thủ Dầu Một, Bình Dương có một khu mộ cổ được phủ kín bởi những cây cổ thụ. Người dân địa phương chẳng ai biết khu mộ là của ai và xây từ lúc nào bởi vì cổng vào khu mộ không có tên. Ngay cả chính quyền địa phương cũng chỉ biết trên địa bàn phường có một khu mộ xa xưa hoang phế.
Từ ngoài nhìn vào, khu mộ khiến người ta có cảm giác sợ hãi bởi cảnh âm u. Thế nhưng, vào bên trong mới thấy một tuyệt tác bởi kiến trúc xưa để lại. Một lối kiến trúc độc đáo và những tàn tích còn sót lại từ hàng trăm năm, khu mộ cổ này làm cho ai đến cũng thấy tò mò.
Cổng vào khu mộ cổ được đặt một tượng nghê đá rất lạ
Tư liệu lịch sử về khu mộ không được ghi lại nhưng theo tìm hiểu của PV báo Tiền Phong, khu mộ hoang phế này là của ông Trần Văn Lân, một người giàu thuộc hàng bậc nhất của vùng đất Thủ xưa. Ông Trần Văn Lân là người sinh thời theo nghề buôn gỗ, từng có nhiều trại cưa nằm ven sông Sài Gòn cũng như ở vùng rừng núi thượng nguồn dòng sông này ở phía biên giới giáp với Campuchia. Không chỉ là một thương nhân lừng danh, các con ông Trần Văn Lân cũng rất thành đạt.
Trong đó, phải kể đến ông Trần Văn Hổ (con ông Lân) là một đốc phủ, một chức quan khá lớn lúc bấy giờ. Căn nhà của ông Trần Văn Hổ được xem là có một không hai ở Bình Dương. Căn nhà được huy động hơn 300 thợ ở Cố đô Huế vào xây dựng trong hơn 3 năm liền. Được xây dựng năm Canh Dần (1890), Ngôi nhà “độc nhất vô nhị” này tọa lạc tại số 18 đường Bạch Đằng, phường Phú Cường, TP. Thủ Dầu Một, Bình Dương được công nhận là di tích lịch sử văn hóa quốc gia.
Đường lên ngôi mộ được thiết kế độc đáo với các hoa văn thời xưa
Các người con khác gồm Trần Văn Tề, Trần Công Vị, bác sĩ và tiến sĩ Trần Văn Trai. Đặc biệt, người con thứ 3 của ông, Trần Công Vàng – một nha sĩ danh tiếng, làm rạng danh dòng họ khi bỏ tiền xây hàng chục khu dinh thự nhà họ Trần nằm rải rác nhiều nơi ở vùng đất này. Biệt thự cổ của ông Trần Công Vàng, cũng là một Di tích lịch sử văn hóa quốc gia của tỉnh Bình Dương được công nhận vào năm 1993.
Người dân cho biết, thỉnh thoảng họ thấy có người xưng là cháu của chủ nhân khu mộ từ nước ngoài về vào thăm mộ. Hiện, khu mộ cổ của ông Trần Văn Lân được rào chắn và không còn chỗ cho người dân vào tham quan.
Tấm phù điêu khảm sứ quý bên nhà thờ bị hư hỏng theo dòng thời gian
Viên gạch cổ được khắc chữ Hán
Hoa văn độc đáo được khắc bên hông khu mộ
Tượng nghê đá được đặt trước tam quan
Khu mộ xuống cấp bởi thời gian
Bên cạnh tam quan là một khu mộ dành riêng cho con cháu ông Trần Văn Lân
Do không được tân trang nên một số phần khu mô hư hỏng
Mặt chính diện của nhà thờ
Tam quan và cổng nhìn từ trong ra
Khu mộ được phủ kín bởi những hàng cây cổ thụ
Theo Hương Chi/ Tiền Phong
